Nowe zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu wprowadzają sporo zmian, które wpłyną na dotychczasowy sposób działania kantorów kryptowalut, wprowadzając między innymi nową „licencję” kryptowalutową. Jak wpłynie to na obowiązki tych podmiotów?
Nowelizacja Ustawy AML – co zmieni się w 2021 roku?
8 kwietnia Prezydent podpisał ustawę zmieniającą ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (dla ułatwienia: Ustawa AML), która wprowadza istotne przemeblowanie w sposobie prowadzenia działalności tzw. kantorów kryptowalut. Ministerstwo Finansów informuje, że celem wprowadzanych zmian jest dostosowanie polskiego prawa do treści norm unijnych. Przepisy wprowadzają sporo zmian, ale z punktu widzenia kantorów kryptowalut najważniejsze jest uszczegółowienie definicji beneficjenta rzeczywistego oraz wprowadzenie nowych obowiązków firm zobowiązanych do stosowania Ustawy AML (instytucje obowiązane) w zakresie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (ogólnodostępnej bazy danych, ułatwiającej procedurę weryfikacji). Wprowadzają także zmiany w obowiązkach stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, a ponad wszystko wprowadzają nową „licencję” kantoru kryptowalut.
„Licencja kryptowalutowa” – konieczna od 31 października 2021 r.
Zmiany w ustawie zmuszają kantory kryptowalut, czyli podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie:
a) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi,
b) wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi,
c) pośrednictwa w takiej wymianie,
d) prowadzenia portfeli kryptowalutowych,
do uzyskania wpisu w rejestrze działalności w zakresie walut wirtualnych – będzie on prowadzony w formie elektronicznej przez Ministra Finansów. Wpis ten będzie warunkiem uzyskania możliwości prowadzenia takiej działalności, a świadczenie tych usług bez spełnienia obowiązku wpisu może skończyć się nałożeniem kary w wysokości nawet do 100.000 zł.
Aby uzyskać wpis należy złożyć wniosek, w którym wskazuje się przede wszystkim wszystkie usługi generujące ryzyko prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Minister Finansów powinien wpisać przedsiębiorcę do rejestru w ciągu 14 dni od chwili złożenia wniosku. Osoba, która chce wpisać się do rejestru musi posiadać przede wszystkim wiedzę i doświadczenie z obszaru walut wirtualnych, a także wdrożyć procedurę przeciwdziałania praniu pieniędzy.
Procedura uzyskania wpisu wydaje się stosunkowo uproszczona, niemniej Ministerstwo uzyskuje dzięki niemu informację o samym fakcie istnienia takiego kantoru. Pozwala to zdecydowanie na skuteczniejsze wykonywanie kontroli, do której uprawniony jest działający w ramach MF Generalny Inspektor Informacji Finansowej. Jeżeli ktokolwiek wcześniej myślał, że działalność kantoru kryptowalut da się prowadzić w sposób prawidłowy bez obszernej wiedzy, a przede wszystkim znajomości procedur służących przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, to po wejściu w życie zmian będzie w jeszcze większym błędzie, niż pozostawał przed nimi.
Więcej informacji na temat podstawowych obowiązków w tym zakresie możesz uzyskać choćby z webinarów prowadzonych przez Tomka, bądź z wpisów na naszym blogu. Pamiętajcie proszę jednak, że operujemy tutaj na materii bardzo dynamicznej, starającej się nadążyć za jeszcze bardziej dynamicznym postępem technologicznym.
Szersze obowiązki stosowania środków bezpieczeństwa finansowego – zmiany od 31 października 2021 r.
Jeżeli ktokolwiek jeszcze nie słyszał magicznego terminu „środki bezpieczeństwa finansowego” — są to obowiązki weryfikacji różnorodnych danych klienta, które należy wykonać, a do tego posiadać dowody na ich wykonanie przez co najmniej 5 lat.
Do tej pory należało je stosować w przypadku nawiązywania stosunków z klientem o charakterze trwałym (w szczególności tutaj np. rozpoczęcie prowadzenia portfelu krytpowalutowego dla klienta) lub wykonywania tzw. transakcji okazjonalnych (wszystkich niebędących transakcjami w ramach stałych stosunków z użytkownikiem) o wartości 15.000 euro lub więcej, lub będących transferem środków pieniężnych (a więc nie kryptowalut) powyżej 1.000 euro. Nowe brzmienie rozszerza katalog tych czynności także na transakcje będące tzw. transakcją okazjonalną i stanowiące transfer waluty wirtualnej o równowartości 1.000 euro wzwyż.
Zatem, żeby dokonać transferu kryptowalut w kwocie wyższej niż równowartość 1.000 euro, trzeba będzie po zmianie ustawy zastosować wobec klienta pełen katalog środków bezpieczeństwa finansowego (w tym ustalenie danych osobowych, obywatelstwa, numeru PESEL lub daty urodzenia, informacji dot. dokumentu tożsamości czy adresu, ustalenie danych beneficjenta rzeczywistego – czyli osoby faktycznie sprawującej kontrolę nad klientem, ustalenie danych pełnomocnika oraz weryfikacji wszystkich tych danych, tak jak nakazuje to Ustawa AML). Jak wcześniej zaznaczałem, na wszystko powinniśmy posiadać odpowiednie potwierdzenie, choćby w formie elektronicznej. O szczegółach całego procesu dowiedzieć się możecie z naszych artykułów: Procedury przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML) dla giełdy / kantoru kryptowalut oraz AML rok później – wiele podmiotów nawet nie wie, że ma jakieś obowiązki, a ryzyko jest większe niż z RODO. W zależności od dokonanej przez kantor oceny transakcji (na podstawie procedur i ocen ryzyka, które musi posiadać!), konieczne może być wykonanie dodatkowych czynności.
Co dalej?
Wszystkie zmiany pozwalają wyciągnąć prosty wniosek – uszczelnianie systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu obejmuje przede wszystkim kantory kryptowalut. Poszerzenie obowiązków identyfikacji i weryfikacji klienta sprzężone z obowiązkiem uzyskania wpisu do rejestru kantorów kryptowalutowych wymusza położenie szczególnego nacisku na utrzymywanie aktualnych procedur AML/CFT oraz oceny ryzyka świadczonych przez kantor usług w zakresie AML/CFT. To one mają być podstawą projektowanych przez kantor rozwiązań dotyczących identyfikacji i weryfikacji klienta i beneficjenta rzeczywistego, jak również projektowanych w stosowanym przez siebie systemie rozwiązań służących obniżeniu zidentyfikowanych ryzyk.
Wszystko to wymusza modyfikację modelu biznesowego, aby zachować zgodność z prawem. Z pewnością będzie to miało wpływ na onboarding klienta – zastosowanie pełnej gamy środków weryfikacyjnych konieczne będzie bowiem w zdecydowanie szerszym zakresie niż do tej pory, a jest to istotny aspekt wpływający na chęć klienta do skorzystania z usług konkretnego kantoru.
Ministerstwo ponadto będzie miało szerszą wiedzę na temat podmiotów działających na rynku, co pozwoli na skuteczniejsze kierowanie kontroli przez GIIF. O ile sama kara w wysokości do 100.000 zł niektórym może nie wydać się zbyt wysoka, o tyle kary nakładane przez GIIF w procesie kontroli mogą sięgać pułapów zdecydowanie wyższych. W przypadku osób fizycznych może to być do prawie 21 mln zł, a w przypadku innych przedsiębiorców – do 5.000.000 euro bądź do wartości 10% rocznego obrotu przedsiębiorstwa.
